بررسی عوامل تعیین‌کننده در انتخاب‌ پذیری و ترجیح زیستگاه سیاه ماهی Capoeta capoeta gracilis (Keyserling 1891) در رودخانه سیاهرود (از سرشاخه‌های حوضه رودخانه سفیدرود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

به منظور بهره­برداری پایدار و حفظ تنوع زیستی اکوسیتم­های رودخانه­ای، شناخت نیازهای زیستی آبزیان امری ضروری است و ترجیح زیستگاه یکی از مهمترین عوامل مدیریتی برای جمعیت ماهیان می­باشد. رودخانۀ سیاهرود از جمله رودهای فرعی منتهی به رودخانه سفیدرود در حوضۀ خزر است که از رشته کوه­های البرز سرچشمه می­گیرد و از جمله مکان های پراکنش سیاه­ماهی(Capoeta capoeta gracilis)، یکی از ماهیان بومی و گونۀ غالب این حوضه می­باشد. نیازهای زیستی سیاه ماهی، با نمونه­برداری از 13 ایستگاه و با سه تکرار در مهر و آبان­ماه سال 1392 بررسی شد. برای این منظور ویژگی­های هیدرولوژیک رودخانه شامل سرعت آب، عمق، عرض رودخانه، نوع بستر، شیب، ارتفاع از سطح دریا و نوع پوشش گیاهی در هر ایستگاه ثبت گردید. محدوده مورد استفاده و محدوده زیستگاه انتخابی با توجه به میزان در دسترس بودن هر واحد زیستگاهی برای متغیرهای مختلف از طریق نرم­افزار HABSEL بدست آمد. نتایج حاصل از رگرسیون چندتایی با وجود همبستگی معنادار میان سرعت و عمق نشان داد ترجیح رفتاری در محدوده عمق­های 17تا 38 سانتی­متری می­باشد و در عمق­های زیاد و خیلی کم کاهش پیدا می­کرد. سیاه­ماهی محدوده زیادی از سرعت آب بین 44/0 تا 56/0 متر بر ثانیه را انتخاب ­کرده و بیشتر بستر سنگلاخی را برای زیستن ترجیح می­دهد. بنابراین برخی فعالیت­های انسانی که در رودخانه توتکابن در حال انجام است سبب تغییر در ویژگی­های محیطی مانند عرض، عمق، سرعت جریان و بستر رودخانه می­شود، ممکن است پراکنش سیاه­ماهی را در این رودخانه تحت تاثیر قرار بدهد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The determinant factors underlying habitat selectivity and preference for Black fish Capoeta capoeta gracilis (Keyserling 1891) in Siyahrud River (a tributary of Sefidrud River basin)

نویسندگان [English]

  • H. Asadi
  • M. Sattari
  • S. Eagderi
چکیده [English]

Understanding habitat requirements of aquatic organisms is key factor for sustainable exploitation and biodiversity conservation of riverine ecosystems. The habitat preference in fish has extremely important for the management of fish populations. The habitat requirements of Black fish (Capoeta capoeta gracilis) in Siyahrud River -tributaries of the Sefidrud River in Caspian basin- were studied in 13 stations along the river during October to November 2013. Hydrological characteristics of the river including water velocity, depth and width, slope, altitude, type of substrate materials, and plant coverage were recorded for each station. Ranges of habitat use and habitat selectivity with regard to the availability of habitat units for different variables were measured using HABSEL software. Despite significant correlation between the water velocity and depth, results from multiple regressions showed preference for the depth range of 17 to 38 cm. The results showed that behavioral preference in C. capoeta gracilis for the velocity was between 0.44 and 0.56 m/s. Also, specimens tended to be present in cobble stone substrate. Therefore, the anthropogenic activities over the Siyahrod River changing the river width, depth, substrate and the flow rate may affect the presence and distribution of C. capoeta gracilis in the mentioned river.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Black fish (C. capoeta gracilis)
  • Environment variables
  • habitat
  • Siyahrud River

مراجع

حسن­لی ع.م.، 1379. روش­های گوناگون اندازه­گیری آب (هیدرومتری). انتشارات دانشگاه شیراز. 265صفحه.
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1383. فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور، حوزه آبریز ایران مرکزی. انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. جلد سوم، 279صفحه.
عبدلی ا. و نادری م.، 1387. تنوع زیستی ماهیان حوضه جنوبی دریای خزر. انتشارات علمی آبزیان، 242 صفحه.
طباطبایی س. ن .، 1392. بررسی عوامل محیطی بزرگ مقیاس موثر بر پراکنش سگ ماهی جویباری (Oxynoemacheilus bergianus) در رودخانۀ کردان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. 69صفحه.
لطفی ا.، 1391. راهنمای ارزیابی سریع خصوصیات زیست ­محیطی رودخانه­ها. انتشارات قلم آذین، 251صفحه.
Ahmadi-Nedushan B., ST-Hilare A., Berube M., Robichaud E., Thiemonge N. and Bobeea B. 2006. A review of statistical methods for the evaluation of aquatic habitat suitability for instream flow assessment. River Research and Applications, 22, 503-523.                                                                                             
Bovee K.D., 1982. A guide to stream habitat analysis using the instream flow incremental methodology. Washington, DC: U.S. Fish and Wildlife Service. FWS/OBS-82/26.
Coad B., 2013. Fresh water fishes of Iran. Available from www.Briancoad.com. Accessed 1st Jun 2013
Consulting J., 2014. Available: www. Jowett       consulting.co.nz. Accessed 2/3/2014.
Copp G.H. and Vilizzi L., 2004. Spatial and          ontogenetic variability in the microhabitat        use of stream-dwelling spined loach (Cobitis     taenia) and stone loach (Barbatula                    barbatula). Journal of Applied Ichthyology,     20(6), 440-451.
Guay J.C, Boisclair D., Rioux D., Leclerc M., Lapointe M. and Legendre P., 2000. Development and validation of numerical habitat models for juveniles of Atlantic salmon (Salmo salar). Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 57, 2065-2075.
Johnston N.T. and Slaney P.A., 2006. Fish habitat assessment procedures. Watershed Restoration Technical Circular No. 8.
Jowett I.G., Parkyn S.M. and Richardson J., 2007. Habitat characteristics of crayfish (Paranephoves Planifrons) in New Zeeland streams using generalized additive models (GAMs). Hydrobiologia, 101, 107-118.
Oberdorff T., Pont D., Hugueny B. and Chessel D., 2001. A probabilistic model characterizing fish assemblages of French rivers: A framework for environmental assessment. Freshwater Biology, 46, 399–415.
Orth M., 1988. Use of habitat guilds of fishes to determine in stream flow requirements. North American Journal of Fisheries Management, 8, 399-409.
Palialexis A., Georgakarakos S., Karakassia L., Lika K. and  Valavanis V.D., 2011. Prediction of marine species distribution from presence–absence acoustic data: comparing the fitting efficiency and the predictive capacity of conventional and novel distribution models. Hydrobiologia, 670, 241-266.
Pati A.K. and  Agrawal A., 2002. Studies on the behavioral ecology and physiology of a hypogean loach, Nemacheilus evezardi, from the Kotumsar Cave, India. Current Science, 83(9), 1112-1116.
Rosenfeld J., 2003. Assessing the habitat requirement of stream fishes: An overview and evaluation of different approaches. Transaction of the American Fisheries Society, 132, 953-968.
SAS Institute., 2002. SAS Users Guide: Statistics. Vers. 5 ed. Cary, NC: SAS Institute Press.
Sheppard J.D. and Johnson J.H., 1985. Probability-of-use for­ depth, velocity and substrate by subyearling coho salmon and steelhead in Lake Ontario tributary streams. North American Journal of Fisheries management, 5, 277-282.
Vinagre C., Fonseca V., Cabral H. and Costa M.J., 2006. Habitat suitability index models for the juvenile soles, Solea solea and Solea senegalensis, in the Tagus estuary: Defining variables for species management. Fisheries Research, 82, 140-149.
Waddle T.J., 2012. PHABSIM for Windows user's manual and exercises: U.S. Geological Survey Open-File Report 2001-340. 288P.
Yu S.L. and Lee T.W., 2002. Habitat preference of the stream fish, Sinogastromyzon puliensis (Homalopteridae). Zoological Studies. 41(2), 183-187.
مجله علمی شیلات ایران
دوره 23، شماره 3 - شماره پیاپی 3
مهر و آبان 1393
صفحه 1-10

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار