تعیین میزان فلزات سنگین کادمیوم و کروم در بافت های مختلف (عضله، آبشش، کلیه و روده) عروس‌ماهی ‌زاینده رود Petroleuciscus esfahani

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

هدف از این مطالعه، سنجش و مقایسه میزان فلزات سنگین کادمیوم  و کروم در بافت های مختلف، عضله، آبشش، کلیه و روده عروس­ماهی زاینده رود Petroleuciscus esfahani در ایستگاههای مختلف رودخانه زاینده رود بود. به این منظور 80 قطعه ماهی از 4 ایستگاه مختلف چشمه دیمه، خرسونک، چمگردان و پل صفائیه، هر ایستگاه 20 قطعه ماهی در پاییز 1390 صید شدند. هضم شیمیایی نمونه ها به روش خشک و سنجش فلزات سنگین به روش جذب اتمی با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر صورت گرفت. نتایج نشان داد که به طور کلی میزان فلزات سنگین مورد بررسی از بالا­دست به سمت پایین­دست رودخانه به نحو چشمگیری افزایش یافته به طوری که بیشترین میزان آن در ایستگاه چمگردان مشاهده می شود (p<0.05). بیشترین میزان کادمیوم و کروم به ترتیب معادل 55/0±70/29 و 78/22±69/50 میکروگرم در گرم وزن خشک در بافت کلیه ماهیان متعلق به ایستگاه پل صفائیه و چمگردان مشاهده شد (p<0.05). کمترین میزان کادمیوم (11/0±8/0) و کروم (19/0±30/1) میکروگرم در گرم وزن خشک متعلق به بافت عضله ماهیان ایستگاه چشمه دیمه در بالادست رودخانه بود. میزان این فلزات در بافت عضله از بالا دست به پایین دست رودخانه افزایش معنی داری را نشان داد  (p<0.05). به طور کلی، در تمامی ایستگاهها، بیشترین میزان تجمع فلزات سنگین کادمیوم و کروم در بافت کلیه و کمترین میزان آن در عضله مشاهده شد. مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق با حد استاندارد بین المللی ارایه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان خواروبار و کشاورزی (FAO) نشان داد که میزان هر دو فلز سنگین در عروس ماهی زاینده رود (حتی در کمترین مقدار، بافت عضله در ایستگاه بالادست) به مراتب بیشتر از حد مجاز استانداردها است. نتایج این تحقیق می تواند تاحدودی بیانگر وضعیت نامناسب زیستی زاینده رود حتی در ایستگاه­های بالادست رودخانه باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Heavy metals (Cd and Cr) concentration in different tissues (muscle, gill, kidney and intestine) of Zayandehrood chub, Petroleuciscus esfahani

نویسندگان [English]

  • S Dorafshan
  • N Shojaee
  • N Mirghaffari
چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate two heavy metals (Cd and Cr) concentrations in different tissues including muscle, gill, kidney and intestine of Zayandehrood chub, Petroleuciscus esfahani in different stations along the Zayandehrood River. For this purpose, 80 specimens of the fish were collected from 4 different stations including Cheshmeh-dimeh, Khersoonak, Chamgordan and Pol-e-Safaiyeh (each 20 fish) in autumn 2011. The metals were extracted using dry digestion method and measured by Atomic Absorption.The results showed that the concentration of heavy metals increased significantly from up to downstream of the River, with the highest level was observed in Chamgordan station (p<0.05). The highest concentrations of Cd (22.7±0.55) and Cr (50.69±22.78) µg/g dry weight (DW) were measured in the kidney of the fish collected from Pol-e-Safaiyeh and Chamgordan stations respectively (p<0.05). While, the lowest level of Cd (0.8±0.11) and Cr (1.30±0.19) µg/gDW were determined in the muscle of the fish from Cheshmeh-dimeh station located at upstream. The metals concentrations in the muscle were increased significantly from upstream to the downstream (p<0.05). In general, in all studied stations, the highest levels of Cd and Cr were observed in the kidney while, the lowest levels were measured in the muscle. By comparison between the results obtained from this study to the international standards defined by WHO or FAO, it was cleared that the concentrations of both metals in Zayandehrood chub (even at the lowest levels in the muscle) were much higher than permitted levels. The results of this study could show inappropriate environmental conditions of the Zayandehrood River, even in the upstream stations

کلیدواژه‌ها [English]

  • heavy metals
  • CD
  • Cr
  • Zayandehrood chub
  • Zayandehrood river

مراجع

اسماعیلی ساری، ع.، 1381. آلاینده ها، بهداشت واستاندارد در محیط زیست. انتشارات نقش مهر، تهران. 767  صفحه.
ابطحی، ب.، قدرتی شجاعی، م.، اسماعیلی ساری، ع.، رهنما، م.، شریف پور، ع.، بهمنی، م.، کاظمی، ر. و حلاجیان، ع.، 1384. غلظت برخی از فلزات سنگین در بافت های ماهی اوزن برون  (Acipenser stellatus) صید شده در خزر جنوبی. مجله علوم محیطی، 84-77 :4.
پروانه، م.، خیرور، ن.، نیک پور، ی. و نبوی، س.م.ب.، 1390. غلظت فلزات سنگین در ماهی کفشک گرد (Euryglossa orientalis) و رسوبات خور موسی در استان خوزستان. مجله علمی شیلات ایران، سال بیستم، شماره 2، تابستان 1390، صفحات 17 تا 26.
خیرور، ن. و  علی دادالهی، س.، 1388. غلظت فلزات سنگین در رسوبات و ماهی شیربت Barbus grypus  در اروند­رود. مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، سال دوارزدهم، شماره 2. صفحات 123 تا 132.
شجاعی، ن.، 1391. ساختار جمعیتی عروس­ماهی زاینده­رود (Petroleuciscus esfahani)در رودخانه زاینده­رود در پاسخ به آلودگی کادمیم. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته بوم شناسی آبزیان شیلاتی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان. 82 صفحه.        
شهریاری، ع.، 1384. اندازه­گیری مقادیر فلزات سنگین کادمیم، کروم، سرب و نیکل در بافت خوراکی ماهیان شوریده و سرخو خلیج فارس در سال 1382. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 67-65 :(2)7.
شهاب مقدم، ف.، اسماعیلی ساری، ع.، ولی نسب، ت. و کریم آبادی، م.، 1389. مقایسه تجمع فلزات سنگین در عضله سپرماهی چهارگوش (Himantura gerrardi) و گیش چشم درشت (Selar crumenophthalmus) خلیج فارس. مجله علمی شیلات ایران.  94-85 :(2)19.
صدوق نیری، ع.، رونق، م.ت. و احمدی، ر.، 1391. بررسی کمی فلزات سنگین در بافت عضله، کبد و آبشش ماهی کفشک (Euryglossa orientalis) در آب­های شمال خلیج فارس. مجله علمی شیلات ایران، 160-147 :(1)21.
عسکری ساری، الف.، خدادادی، م. و محمدی، م.، 1389. میزان فلزات سنگین (Hg, Ni, Pb, Cd) در بافت های مختلف (عضله، آبشش و کبد) ماهی گطان (Barbus xanthopterus) رودخانه کارون. 106-97 :(4)19.
عسکری ساری، الف.، ولایت زاده، م.، بهشتی، م. و خدادادی، م.، 1390. میزان تجمع فلزات سنگین جیوه، سرب و کادمیوم در بافت های ماهی بایه (Liza abu) رودخانه های کارون و بهمنشیر استان خوزستان. مجله علمی شیلات ایران، 140-131 :(2)20.
عسکری ساری، الف.، جواهری بابلی، م.، محجوب، ث. و ولایتن زاده، م.، 1391. میزان فلزات سنگین(جیوه، کادمیوم، سرب) در عضله ماهی شوریده در بنادر صیادی آبادان و بندر عباس. مجله علمی شیلات ایران. 106-99 :(2)21.
محبتی، ر.، میرغفاری، ن. و موسوی، س.ف.، 1389. بررسی غلظت سرب و کادمیوم درآب رودخانه­ی زاینده­رود، چهارمین همایش و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست.
ولایت­زاده، م. و عسکری ساری، الف.، 1391. مقایسه تجمع ارسنیک در عضله و کبد پنج گونه ماهی بومی استان خوزستان. نشریه شیلات، مجله منابع طبیعی ایران. 461-457 :(4)65.
Agemian, H., Sturtvant, D.P. and Asten, K.D., 1980. Simultaneous acid extraditions of six trace metals from fish tissue by spectrometry. Analyst, 105: 125-130.
Coad, B.W. and Bogutskaya, N.G., 2010. Petroleuciscus esfahani, a new species of fish from central Iran (Actinopterygii: Cyprinidae). Zootaxa, 2534: 34-47.
Dural, M., Goksu, Z.L. and Ozark, A.A., 2007. Investigation of heavy metal levels in economically important fish species captured from the Tuzla Lagoon. Food Chemistry, 102: 415- 421.
Goulet, R., Fortin, C. and Spry D.J., 2011. Uranium bioavailability, bioaccumulation and toxicity to fish. Dans: Metals: Homeostasis and Toxicology, C.M. Wood, A.P. Farrell & C.J. Brauner, Eds. Volume 31b, Homeostasis and Toxicology of Non-Essential Metals; Chapter 8; Fish Physiology Series. pp. 391-428.
Karadede, H., Oymak, S.A. and Ünlü, E., 2004. Heavy metals in mullet, Liza abu, and catfish, Silurus triostegus, from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey. Environment International, 30(2): 183-188.
Rana, S.V.S., 2006. Environmental pollution (health and toxicology). Alpha Science International Ltd Oxford, U.K: pp. 60-64.
Ugolini, A., Borghini, F., Calosi, P., Bazzicalupo, M., Chelazzi G. and Focardi S., 2004. Mediterranean Talitrus saltator (Crustacea, Amphipoda) as a biomonitor of heavy metals contamination. Marine Pollution Bulletin, 48: 526-532.
WHO (World Health Organization), 1996. Health criteria and other supporting information. In: Guidelines for Drinking Water Quality, 2nd ed, Geneva. 2: 31-388.
 
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار