شناسایی و پراکنش ماهیان رودخانه مهاباد چای در حوضه دریاچه ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بندرانزلی

2 تالش

چکیده

 



این بررسی در قالب طرح مطالعه جامع شیلاتی دریاچه های سد ماکو و مهاباد و از اردیبهشت ماه 1377 تا خرداد ماه 1378 صورت گرفت. برای این منظور 16 ایستگاه در قالب 5 منطقه مطالعاتی انتخاب و نمونه برداری ماهیان بطور فصلی و با تورهای گوشگیر، پره، تور پرتابی و دستگاه صید برقی انجام شد. هدف از این بررسی شناسایی گونه ای، پراکنش زمانی و مکانی و فراوانی ماهیان این منطقه بود. نتایج این بررسی نشان داد که 18 گونه و زیر گونه ماهی متعلق به 4 خانواده از رده ماهیان استخوانی (Osteichthyes) در این رودخانه زندگی می نمایند. خانواده کپور ماهیان (Cyprinidae) با 15 گونه و زیر گونه و 98.2 درصد تعداد ماهیان صید شده، بیشترین فراوانی را بخود اختصاص داده و در تمامی ایستگاهها مشاهده شدند. خانواده های رفتگر ماهیان (Balitorida)، اسبله ماهیان (Siluridae) و گامبوزیا ماهیان (Poeciliidae) دارای یک گونه بوده و فراوانی ناچیزی را داشتند که در بین آنها تنها ماهیان متعلق به خانواده Balitoridae در تمامی ایستگاهها حضور داشتند. در بین ماهیان شناسایی شده، گونه های سیاه ماهی (Capoeta capoeta) با 41.61 درصد، شاه کولی ارومیه (Chalcalburnus atropatenae) با 34.16 درصد و مروارید ماهی ارومیه (Acanthalburnus urmianus) با 7.91 درصد جمعیت از نظر فراوانی ملاحظه شدند (جمعا 83.7 در صد)، در حالیکه ماهی سیم (Abramis brama) و گامبوزیا (Gambusia holbrooki) کمترین فراوانی را بخود اختصاص داده و سایر ماهیان (13 گونه) در وضعیت بینابینی قرار داشتند 9 گونه از ماهیان در تمامی مناطق و سایر گونه ها در تعدادی از مناطق مطالعاتی حضور داشتند. همچنین 11 گونه از این ماهیان بومی و 7 گونه دیگر از ماهیان غیر بومی کشور بوده که از دسته اخیر 4 گونه (کپور علفخوار، کپور سر گنده، کپور نقره ای و کپور معمولی) توسط شیلات ایران به دریاچه سد مهاباد معرفی شده اند.
در این مطالعه برای نخستین بار گونه های ماهی آمورنما (Pseudorasbora parva) و کپور مخرج لوله ای (Rhodeus sericeus amarus) از منطقه مورد مطالعه مشاهده و گزارش می شود. در بین ماهیان شناسایی شده، گونه های عروس ماهی اولانوس (Leuciscus ulanus)، شاه کولی ارومیه (Ch. atropatenae) و مروارید ماهی ارومیه (A. urmianus) از گونه های منحصر به ایران بوده (Endemic) و در حوضه دریاچه ارومیه زیست می نمایند که گونه نخست بدلیل ذخایر کم و پراکنش محدود در ایران بیشترین اهمیت را از نظر تنوع زیستی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating fish diversity and distribution in the Mahabad-Chai River of the Lake Urmia basin, North-western Iran

نویسندگان [English]

  • K. Abbasi 1
  • M. Salavatian 1
  • H. Abdolah porbiria 2
1 Anzali
2 Talesh
چکیده [English]

The fish diversity and distribution investigated in the Mahabad-Chai river of the Lake Urmia basin, over the years 1998-1999. Gillnet, beach seine, cast net and electro-shocker used to catch fishes seasonally in 16 stations within 5 regions of the river. We identified 18 species of fish belonging to four families of the bony fishes. The family Cyprinidae with 15 species was the most abundant comprising 98.2 % of the catch, present in all the stations. Families Balitoridae, Siluridae and Poeciliidae were represented only by one species and were the least aboundant, with the Balitoridae being present in all the stations.
Of the identified fish species, Capoeta capoeta was the most aboundant, Chalcalburnus atropatenae was the second most abundant and Acanthalburnus urmianus was the third most abundant comprising 41.61%, 34.16% and 7.91% of the catch respectively. The least aboundant species were Abramis brama and Gambusia holbrooki with other 13 species coming in between in all regions while other species were present only in some of the regions. Of the identified fish species 11 were native and seven were alien species introduced by Caspian Sea Bony Fishes Research Center.
Presence of Pseudorasbora parva and Rhodeus sericeus amarus reported for the first time in the region. Also, among the identified fish, Leuciscus ulanus, Ch. atropatenae and A. urmianus are endemic to Iran, living in the Lake Urmia basin. Having a small stock and narrow distribution in the wild, the Leuciscus ulanus is of especial importance to the fishery managers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fish Fauna
  • distribution
  • Mahabad-Chai
  • Lake Urmia
  • Iran