1
گروه علوم آبزیان، پژوهشکده تالاب بین‌‌المللی هامون، پژوهشگاه زابل، زابل، ایران
2
گروه اکوسیستم‌های طبیعی، پژوهشکده تالاب بین‌‌المللی هامون، پژوهشگاه زابل، زابل، ایران
10.22092/isfj.2023.129251
چکیده
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثر داروی بیهوشی 2-فنوکسی اتانول بر ظرفیت آنزیم‌‌های آنتیاکسیدانی شامل سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx) در بافتهای مختلف (مغز، آبشش، کبد، خون و موکوس) ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) در مراحل مختلف بیهوشی بلافاصله و 24 ساعت پس از بیهوشی صورت گرفت. ابتدا تعداد 180 عدد ماهی با میانگین وزن 8/0±82/5 گرم در 6 گروه (هر گروه با 3 تکرار) تقسیم و در معرض غلظت‌‌های صفر، 2/0، 3/0، 4/0، 5/0 و 6/0 میلی‌‌لیتر در لیتر 2-فنوکسی اتانول برای تعیین حداقل غلظت بیهوش‌کنندگی قرار گرفتند. حداقل غلظت 2-فنوکسی اتانول برای ایجاد بیهوشی، 3/0 میلی‌‌لیتر در لیتر تعیین شد. سپس برای ارزیابی اثر این غلظت از ماده بیهوشی بر ظرفیت آنزیم‌‌های آنتیاکسیدانی در بافتهای مختلف ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان، تعداد 72 قطعه ماهی با میانگین وزنی 73/0±79/5 گرم در دو گروه شاهد و آزمایش (هر گروه 36 قطعه ماهی) جایابی شدند. از ماهیان هر دو گروه در زمان‌های صفر (بلافاصله بعد از بیهوشی) و 24 ساعت بعد از بیهوشی، نمونههای سرم خون، موکوس پوست و عصاره‌‌های بافتی (مغز، آبشش و کبد) تهیه و آنزیم‌‌های SOD، CAT، GPx و نیز پروتئین در آنها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که داروی بیهوشی 2-فنوکسی اتانول سبب مهار ظرفیت‌‌های آنتیاکسیدانی بافتهای مختلف، احتمالاً از طریق افزایش گونه‌‌های فعال اکسیژن و آسیب اکسیداتیو شد. مقایسه نتایج ظرفیت آنزیم‌‌های آنتیاکسیدانی در بافتهای مختلف ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان بیهوش‌‌شده با 2-فنوکسی اتانول و تفاوت آشکار در سیر نزولی یا صعودی این آنزیم‌ها نشان می‌دهد که روش غیرتهاجمی (نمونههای موکوس و خون) برای بیان وضعیت سیستم دفاع آنتیاکسیدانی ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان در مواجهه با داروی بیهوشی 2-فنوکسی اتانول مناسب نیست.
)