پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج جهاد کشاورزی، مازندران، ساری
10.22092/isfj.2025.134697
چکیده
آلاینده‌های رسوبات به‌‌ویژه فلزات سنگین امکان ایجاد اثرات مستقیم بر ارگانیسم‌های ساکن رسوب دارند و می‌توانند به طور غیر‌مستقیم بر انسان و سایر موجودات تأثیر منفی بگذارند. رودخانه سیروان بعد از تلاقی دو شاخه اصلی گاوه رود و قشلاق تشکیل شده است. شاخه قشلاق به دلیل مجاورت با شهر سنندج و صنایع اطراف این شهر دارای حجم زیادی از فاضلاب‌های شهری و صنعتی است که اغلب بدون تصفیه به رودخانه تخلیه می‌شوند. مطالعه حاضر با هدف تعیین غلظت کل و بخش‌های پایدار و ناپایدار در استخراج متوالی و تعیین شاخص‌های آلودگی فلزات سنگین روی، مس، نیکل، سرب و کادمیم از رسوبات شش ایستگاه از رودخانه سیروان به روش استخراج متوالی در سال 1402 انجام شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت (±SE) فلزات سنگین روی، مس، نیکل، سرب و کادمیم (میلی‌گرم برکیلوگرم وزن خشک) به‌ترتیب در بخش غلظت کل برابر 37/27±76/75، 52/7±13/21، 25/5±84/17، 10/4±77/12 و 21/0±75/0، در بخش پایدار برابر 03/19±16/63، 09/8±19/26، 35/6±93/24، 39/4±64/14 و 07/0±32/0 و در بخش ناپایدار برابر 03/5±80/10، 00/1±56/3، 53/0±01/2، 65/0±65/2 و 07/0±23/0 میلی‌گرم برکیلوگرم وزن خشک بود. در بررسی نتایح بخش‌های پایدار (منابع طبیعی) و ناپایدار (منابع انسان‌ساخت)، رسوبات و براساس شاخص زمین‌انباشتگی (Igeo) مشخص شد که به‌جز فلز کادمیم، میانگین سایر فلزات مورد بررسی در بخش پایدار بیشتر از بخش ناپایدار (قابل دسترس موجودات زنده)، است. همچنین بالا بودن مقادیر درجه آلودگی (13/35) و شاخص آلودگی (60/20) فلز کادمیم حاکی از تأثیر فعالیت‌های انسانی در آلودگی و انباشت این فلز در رسوبات منطقه است. نتایج نشان داد که در واقع، بیش از نیمی از غلظت کل فلزات روی، مس، نیکل، سرب در رسوبات رودخانه سیروان، منشأ طبیعی دارند و برای تعیین و ارزیابی آلودگی و تعیین دسترسی زیستی فلزات برای موجودات زنده بهتر است از بخش‌های پایدار و ناپایدار فلزات سنگین استفاده کرد و نمی‌توان تنها به تعیین غلظت کل فلزات سنگین اکتفا نمود.
رضائی, مریم , نصراله‌زاده ساروی, حسن , یونسی‌پور, حوریه , فیروزکندیان, شراره و احمدنژاد, احد . (1404). جداسازی فلزات سنگین با استفاده از روش استخراج متوالی و تعیین شاخص‌های آلودگی در رسوبات رودخانه سیروان (سنندج). مجله علمی شیلات ایران, 34(5), 17-35. doi: 10.22092/isfj.2025.134697
MLA
رضائی, مریم , , نصراله‌زاده ساروی, حسن , , یونسی‌پور, حوریه , , فیروزکندیان, شراره , و احمدنژاد, احد . "جداسازی فلزات سنگین با استفاده از روش استخراج متوالی و تعیین شاخص‌های آلودگی در رسوبات رودخانه سیروان (سنندج)", مجله علمی شیلات ایران, 34, 5, 1404, 17-35. doi: 10.22092/isfj.2025.134697
HARVARD
رضائی, مریم, نصراله‌زاده ساروی, حسن, یونسی‌پور, حوریه, فیروزکندیان, شراره, احمدنژاد, احد. (1404). 'جداسازی فلزات سنگین با استفاده از روش استخراج متوالی و تعیین شاخص‌های آلودگی در رسوبات رودخانه سیروان (سنندج)', مجله علمی شیلات ایران, 34(5), pp. 17-35. doi: 10.22092/isfj.2025.134697
CHICAGO
مریم رضائی , حسن نصراله‌زاده ساروی , حوریه یونسی‌پور , شراره فیروزکندیان و احد احمدنژاد, "جداسازی فلزات سنگین با استفاده از روش استخراج متوالی و تعیین شاخص‌های آلودگی در رسوبات رودخانه سیروان (سنندج)," مجله علمی شیلات ایران, 34 5 (1404): 17-35, doi: 10.22092/isfj.2025.134697
VANCOUVER
رضائی, مریم, نصراله‌زاده ساروی, حسن, یونسی‌پور, حوریه, فیروزکندیان, شراره, احمدنژاد, احد. جداسازی فلزات سنگین با استفاده از روش استخراج متوالی و تعیین شاخص‌های آلودگی در رسوبات رودخانه سیروان (سنندج). مجله علمی شیلات ایران, 1404; 34(5): 17-35. doi: 10.22092/isfj.2025.134697
)