وضعیت ذخایر خرچنگ شناگر آبی (Portunus segnis Forskål, 1775) در آبهای خلیج‌فارس و دریای عمان (استان هرمزگان)

نویسندگان

1 موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 پژوهشکده اکولوژی خلیج‌فارس و دریای‌عمان، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس، ایران

10.22092/isfj.2025.134708

چکیده

خرچنگ شناگر آبی (Portunus segnis) یکی از گونه‌های مهم سخت‌پوستان در اکوسیستم‌های ساحلی و مناطق مصبی جنوب کشور به‌شمار می‌رود که علاوه بر نقش اکولوژیک، از ارزش اقتصادی قابل‌توجهی در صنعت شیلات برخوردار است. طی سال‌های 1403-1402 درمجموع 2042 عدد خرچنگ شناگرآبی (1025 نر و 1017 ماده) به صورت ماهانه در مناطق تخلیه صید و صیدگاه‌های قشم، سیریک، کنگ و بندرعباس مورد زیست‌سنجی طولی و وزنی قرار گرفته و شاخص‌های زیستی، رابطه عرض کاراپاس و وزن و سقف قابل برداشت مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین (± انحراف معیار) طول در این مطالعه برابر با 8/11 (±5/1) سانتی‌متر بود. با تفکیک جنسیت، میانگین طول در نمونه‌های نر برابر با 1/12 (±6/1) سانتی‌متر و در نمونه‌های ماده برابر با 4/11 (±8/1) سانتی‌متر محاسبه شد. نتایج بررسی نشان داد، فراوانی نسبی جنس ماده در بیشتر ماه‌های نمونه‌برداری بیشتر از جنس نر بوده، به‌طوری‌که در مجموع کل دوره، 25/50 درصداز نمونه‌ها نر و 75/49 درصد جنس ماده بوده‌اند. نسبت جنسی کل در مجموع برابر با 0/1: 0/1M:F= به‌دست آمد. در رابطه بین عرض کاراپاس (سانتی‌متر) – وزن بدن (گرم) خرچنگ شناگر آبی در جنس ماده W=0.00902CW2.72 و جنس نر W=0.0476CW3.13 و رشد به‌ترتیب به ‌صورت آلومتریک منفی و مثبت مشاهده شد. شاخص‌های تاریخچه زندگی VBGF برای این خرچنگ شامل 85/17 سانتی‌متر (عرض کاراپاس بی‌نهایت) و نیز K برابر با 79/0 در سال و بر اساس تحلیل آنالیز خطی صید مرگ‌ومیر کل (91/ 1Z= در سال)، مرگ‌ومیر طبیعی (60/1 در سال) و مرگ‌ومیر ناشی از صید (صیادی) (31/0 در سال) محاسبه ‌شدند. بر اساس نتایج، مقدار حداکثر برداشت مجاز (MSY) برای این گونه حدود ۲۷۶ تن و عرض کاراپاس بهینه صید حدود ۱۳ سانتی‌متر پیشنهاد می‌شود. با توجه به ضریب بهره‌برداری پایین، ذخایر خرچنگ شناگر آبی در منطقه در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار دارند. با این‌حال، برای حفظ پایداری جمعیت و جلوگیری از کاهش ذخایر، اجرای راهکارهای مدیریتی از قبیل: تعیین حداقل عرض مجاز کاراپاس در صید تجاری، محدودسازی فصل صید در دوره‌های حساس زیستی، پایش منظم جمعیت و به‌روزرسانی داده‌های بهره‌برداری و مشارکت جوامع محلی در برنامه‌های مدیریت منابع دریایی پیشنهاد می‌گردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Status of blue swimming crab (Portunus segnis) stock in the waters of Persian Gulf and Oman Sea (Hormuzgan Province)

نویسندگان [English]

  • T. Valinassab 1
  • A. Vahabnezhad 1
  • M. Darvishi 2
  • B. Daghooghi 2
1
2
مجله علمی شیلات ایران
دوره 34، شماره 5
آذر و دی 1404
صفحه 37-50

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار