دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
10.22092/isfj.2025.134727
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه ویژگی‌های ریختی جمعیت‌های مرواریدماهی (Alburnus hohenackeri) در حوضه هری، با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی صورت گرفت. برای این منظور، 141 نمونه از رودخانه‌های مختلف حوضه هری شامل کانال هریرود 1، کانال هریرود 2 و هریرود جمع‌آوری شدند. تصاویر جانبی سمت چپ این نمونه‌ها تهیه شده و سپس 13 نقطه لندمارک با استفاده از نرم‌افزار tpsDig2 رقومی‌سازی گردید. پس از انجام واکاوی پروکراست برای حذف اثر اندازه، داده‌های شکل با سه روش آماری چندمتغیره شامل: (۱) تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) برای بررسی کلی تغییرپذیری، (۲) تحلیل متغیرهای کانونی (CVA) برای تفکیک بین‌گروهی و (۳) تحلیل خوشه‌ای با الگوریتم UPGMA برای طبقه‌بندی جمعیت‌ها، مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) نشان‌دهنده همپوشانی قابل‌توجه بین جمعیت‌ها بود که حاکی از عدم تفاوت معنادار ریختی بین آنهاست. اما در تحلیل متغیرهای کانونی، جدایی کامل بین سه جمعیت مشاهده شد و نتایج تحلیل خوشه‌ای نیز نشان داد که جمعیت کانال هریرود 2 از دو جمعیت دیگر متمایز است. این تفاوت نتایج احتمالاً ناشی از تفاوت روش‌های آماری به‌کاررفته است به‌طوری‌که تحلیل متغیرهای کانونی تمرکز بیشتری بر تفکیک جمعیت‌ها و تغییرات بین گروه‌ها دارد درحالی‌که تحلیل مؤلفه‌های اصلی عمدتاً واریانس کلی داده‌ها را بررسی می‌کند. این نتایج نشان می‌دهند که عوامل محیطی ممکن است نقش مهمی در ایجاد تفاوت‌های ریختی بین جمعیت‌ها ایفاء کنند. نتایج این پژوهش می‌تواند به عنوان داده پایه در برنامه‌ریزی‌های مدیریتی و حفاظتی به‌ویژه در زمینه حفظ تنوع زیستی، جلوگیری از کاهش ذخایر و تدوین استراتژی‌های بهره‌برداری پایدار مورد استفاده قرار گیرد. همچنین شناسایی تفاوت‌های ریختی بین جمعیت‌ها می‌تواند به مطالعات بعدی در زمینه ارتباط این تفاوت‌ها با عوامل محیطی کمک کند.
)